Een gezonde leefstijl betekent zorgen voor je lichamelijke en mentale welzijn. Een gezonde leefstijl geeft meer energie, helpt om beter om te gaan met stress en zorgt voor een positievere kijk op het leven. Gezonde keuzes kunnen de kans op suikerziekte, hartproblemen en sommige soorten kanker verminderen.
Door te zorgen voor je lichaam kun je je ook mentaal beter gaan voelen. En als je goed in je vel zit, is het vaak makkelijker om gezonde keuzes te maken. Hieronder lees je hoe je goed voor je lichaam kunt zorgen. De pagina mentale gezondheid gaat over het verbeteren van je mentale gezondheid.
Een gezonde leefstijl betekent regelmatig bewegen, gezond en gevarieerd eten, voldoende drinken, voldoende slapen, goede hygiëne, goede gebitsverzorging en je huid beschermen tegen de zon.
- Beweeg regelmatig. Dit helpt om je longen, hart en bloedvaten gezond te houden. Doe minstens 3 uur per week aan matig intensieve beweging, zoals een stevige wandeling, zwemmen, fietsen, dansen, tuinieren of huishoudelijk werk. Doe daarnaast minstens twee keer per week iets waarvan je spieren en botten sterker worden, zoals hardlopen, gewichtheffen of sporten met weerstandsbanden. Ook dingen als traplopen, boodschappen dragen of een kind optillen tellen mee.
- Zorg voor een gezond gewicht. Je kunt zien of je een gezond gewicht hebt door je BMI (Body Mass Index) te berekenen of je middelomtrek te meten. Om een gezond gewicht te houden, eet je per dag ongeveer dezelfde hoeveelheid calorieën als je lichaam verbruikt. Gemiddeld is dit 2000 calorieën voor vrouwen en 2500 calorieën voor mannen, maar het verschilt per persoon. Hoeveel je nodig hebt, hangt af van je lichaamsbouw, je genen en hoe actief je bent.
- Eet gezond en gevarieerd, dat wil zeggen uit elk van de vijf voedingsgroepen: 1) groenten, fruit, 2) granen, aardappelen, peulvruchten, 3) zuivel, vlees, vis, ei, vleesvervangers, 4) vet, olie, 5) dranken. Hiermee voorkom je een tekort aan voedingsstoffen of vitaminen. Bij vitaminetekort kan je arts je aanraden vitamines te nemen.
- Ga niet te veel in de volle zon, zeker niet midden op dag. Gebruik een zonnebrandcrème (minstens factor 30) en draag beschermende kleding.
- Ga elk half jaar naar de tandarts.
- Stop met roken (als je rookt) en vermijd plekken waar gerookt wordt (sigaretten, vapes, sigaren en pijpen). Je huisarts kan je daarbij helpen.
- Drink geen of weinig alcohol, zeker niet meer dan een glas per dag. Als je wil stoppen, kan je huisarts je helpen.
- Neem geen drugs. Als je wil stoppen, kan je huisarts je verwijzen naar een instelling voor verslavingszorg.
- Gebruik zo min mogelijk zout en zeker niet meer dan 6 gram per dag (ongeveer een theelepel). Bedenk dat in verwerkte voeding vaak veel zout zit.
- Drink 1,5 tot 2 liter vocht per dag. Water is het gezondst, maar je kunt ook thee of koffie zonder suiker nemen.
- Slaap 7 tot 9 uur per nacht.
- Vermijd harde geluiden om gehoorschade te voorkomen en draag goed passende gehoorbescherming bij concerten, feesten of bepaalde werkzaamheden.
- Vrij veilig en gebruik een goed passend condoom om een SOA-besmetting (geslachtsziekten) te voorkomen.
- Vaccinaties: Check bij je ouder(s) of je alle vaccinaties uit het rijksvaccinatieprogramma hebt gehad.
Een gezonde leefstijl helpt gezondheidsproblemen te voorkomen, ook voor mensen die geen kanker hebben gehad. Maar omdat sommige kankerbehandelingen de kans op gezondheidsproblemen kunnen vergroten, is een gezonde leefstijl na kinderkanker extra belangrijk.
Je kunt in de samenvatting van je behandeling zien of je een verhoogde kans hebt op gezondheidsproblemen hebt. Als je geen samenvatting hebt, kun je contact opnemen met de LATER-poli of het ziekenhuis waar je behandeld bent.
Gezondheidsproblemen hoeven niet altijd door de behandeling te komen. Er kunnen ook andere oorzaken zijn.
Het advies is om:
- regelmatig je BMI te berekenen en je middelomtrek te meten met een online hulpmiddel. Tot 18 jaar geldt: elk jaar. Bij 19 jaar en ouder geldt: om de 5 jaar.
- minstens om de vijf jaar je bloeddruk te laten meten. Als je een verhoogde kans op overgewicht of obesitas en/of hoge bloeddruk hebt, kan het advies zijn dit vaker te doen.
Als je niet weet hoe je je leefstijl kunt verbeteren of als het je niet zelf lukt, kun je advies vragen aan je huisarts of LATER-arts. Je arts kan samen met jou kijken wat zou moeten veranderen en verwijst je zo nodig naar een:
- Fysiotherapeut of ergotherapeut
- Diëtist
- Lifestyle-coach
- Psycholoog
Deze bespreekt de verschillende mogelijkheden om je leefstijl te verbeteren met je en kan je daar ook bij helpen.
Je leefstijl veranderen gaat niet van de ene op de andere dag, maar kost tijd. Kleine veranderingen kunnen al een positieve invloed hebben op je lichamelijke en mentale welzijn. Je kunt bijvoorbeeld:
- Korte stukken lopen of fietsen in plaats van de auto of het openbaar vervoer nemen.
- De trap nemen in plaats van de lift.
- Als tussendoortje groente of fruit nemen in plaats van iets ongezonds.
- Na het eten een wandelingetje maken.
- Jezelf alleen in het weekend een ongezond tussendoortje toestaan.
- Voor het slapen een boek lezen in plaats van je telefoon checken.
Je verandert je leefstijl makkelijker met activiteiten die bij je passen.
- Kies een sport of activiteit die je leuk vindt. Door verschillende dingen uit te proberen, vind je vast iets.
- Vraag of iemand met je mee wil wandelen, fietsen of sporten. Samen houd je het beter vol.
- Stel kleine, haalbare doelen. Iets bereiken, hoe klein ook, geeft je het vertrouwen dat je het kunt en de energie om het vol te houden.
- Ga niet streng diëten. Langzaam afvallen is gezonder en maakt dat je uiteindelijk makkelijker op gewicht blijft. Vaak verlies je met gezonde keuzes al een paar kilo.
- Wees niet te streng voor jezelf. Je mag gerust af en toe een stukje taart of frisdrank nemen, als je verder maar gezond eet.
Als je na het lezen van deze informatie nog vragen hebt, neem dan contact op met je huisarts of LATER-arts.
Op deze LATER-website staat ook informatie over:
In de PanCare Plain Language Summaries vind je links naar betrouwbare informatie in het Engels.
Je kunt online informatie over gezonde leefstijl zoeken, maar bedenk dat deze soms niet up-to-date of juist is.
Disclaimer
Deze informatie is gebaseerd op de samenvatting van PanCareFollowUp guideline about Health promotion, gemaakt door de PanCare Plain Information Group. Vertrouw bij klachten en signalen niet alleen op deze informatie, maar ga naar je huisarts, LATER-arts of specialist.