Tandarts en PhD-student Juliette Stolze, twee dagen per week werkzaam in het Máxima en het ACTA in Amsterdam zegt: ‘Goede preventieve voorlichting, educatie en advies aan zowel kind als ouders, is een belangrijk onderdeel van de richtlijn mondzorg. Tijdens de behandeling van kinderkanker is een goede mondhygiëne onwijs belangrijk omdat het weliswaar het ontstaan van mucositis (pijnlijke zweertjes in de mond) niet geheel kan voorkomen, maar wel de ernst en de duur kan verminderen. Ook verkleint een goede mondhygiëne de kans op infecties en gaatjes (cariës).’
Preventieve screening
Juliette: ‘Het is belangrijk dat ieder kind door de tandarts gezien wordt tijdens de eerste opname en voorafgaand aan de behandeling. Dan wordt het gebit gesaneerd voordat de oncologische behandeling start. Bij chemotherapie is een schone, gezonde mond belangrijk om infecties vanuit de mond te voorkomen bij lage afweer en beschadigde mondslijmvliezen. Daarnaast kan voorkomen worden dat er alsnog tanden of kiezen getrokken moeten worden in een fase waarin de bloedplaatjes en granulocyten laag zijn. Er kunnen dan bloedingen optreden en er is een hoger infectierisico en kans op een slechte wondgenezing. Verder is het belangrijk dat factoren die de mondslijmvliezen kunnen beschadigen zoals een slotjesbeugel verwijderd worden. Bij bestraling in het hoofdhalsgebied is de preventieve screening ook gericht op problemen op lange termijn, zoals bestralingscariës.’
Droge mond
Na de behandeling voor kinderkanker kunnen er blijvende effecten optreden in de mond. Juliette Stolze onderzocht de prevalentie (hoe vaak komt het voor) en risicofactoren van een droge mond, gebitsproblemen, subjectieve mondgezondheid en de mondgezondheid-gerelateerde kwaliteit van leven. De promovendus vertelt: ‘Onze resultaten over de mondgezondheid bij 249 survivors van kinderkanker zijn veelzeggend. Een droge mond komt vaak voor, met name bij survivors die bestraling van hoofd-halsgebied ontvingen (45,9%), en dat heeft nadelige gevolgen voor de mondgezondheid. Afwijkingen in de gebitsontwikkeling komen bij één op de drie survivors voor. Risicofactoren zijn een jongere leeftijd bij diagnose (<3 jaar) en therapie met een specifieke groep cytostatica (alkylerende middelen). Ondanks deze complicaties zagen wij dat de mondgezondheid en de kwaliteit van leven die wordt ervaren, relatief goed is. Survivors zijn misschien niet anders gewend dan dat ze een droge mond hebben, en het zal hen dus ook niet opvallen. Echter, de mondproblemen verdienen wel aandacht. Indien survivors te weinig speeksel hebben, dan is het risico op cariës en schimmelinfecties verhoogd. En ook afwijkingen in de gebitsontwikkeling, zoals het ontbreken van tanden of kiezen of te korte tandwortels kunnen voor problemen zorgen.’
Betere follow-up zorg
Juliette Stolze: ‘De conclusie van mijn proefschrift is dat orale complicaties als gevolg van de kankertherapie op jonge leeftijd frequent voorkomen bij survivors. Bewustwording op dit gebied is dus belangrijk, bij mondzorgprofessionals, kinderoncologen, verpleegkundigen én survivors zelf. Regelmatige bezoeken aan de tandarts moeten beslist deel uitmaken van de follow-up zorg, zodat mondproblemen waar mogelijk voorkomen of in een vroeg stadium gesignaleerd kunnen worden. Ook op de lange termijn. Daarom werken de verpleegkundigen, onder aanvoering van Ida Ophorst, verder aan de implementatie van de nieuwe richtlijn mondzorg in het Máxima. Aandacht voor de mond in de beginfase zal ook op de lange termijn zijn vruchten afwerpen, en dat is heel belangrijk als je mijn onderzoeksresultaten leest.’
Promotie Juliette Stolze
‘Oral health in cancer survivors. Especially in those treated during childhood’
19 september 16.00 uur
Agnietenkapel, Amsterdam
Promotoren: dr. Henk Brand, co-promotoren: dr. Dorine Bresters, dr. Judith Raber-Durlacher
https://doi.org/10.3390/cancers14143379
Stolze J, Teepen JC, Raber-Durlacher JE, Loonen JJ, Kok JL, Tissing WJE, et al (2022). Prevalence and Risk Factors for Hyposalivation and Xerostomia in Childhood Cancer Survivors Following Different Treatment Modalities—A Dutch Childhood Cancer Survivor Study Late Effects 2 Clinical Study (DCCSS LATER 2). Cancers 14, 3379. https:// doi.org/10.3390/cancers14143379
Foto: Joost Hoving